Τα ίδια προβλήματα που πολύ σύντομα θα αντιμετωπίσουν και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Από τη δεκαετία του 1970, οι βροχοπτώσεις στη Κύπρο έχουν μειωθεί κατά 15%. Ένα νησί που κάποτε ήταν γεμάτο από ποτάμια και λίμνες, σήμερα διαθέτει μόνο μισογεμάτες τεχνητές δεξαμενές και ταμιευτήρες. Η ευρωπαϊκή Κομισιόν βλέπει με ανησυχία την αποξηραμένη κυπριακή γη και τα εγκαταλειμμένα αγροκτήματα, και τα θεωρεί προπομπό του τι μέλλει γενέσθαι στην Ιταλία, την Ελλάδα και την Ισπανία. Τα περισσότερα κλιματικά μοντέλα συμφωνούν πως οι βροχοπτώσεις θα μειωθούν ακόμη 20% , έως το 2050. Για να εξασφαλίσει την υδροδότηση των κατοικημένων της περιοχών, η Κύπρος θα πρέπει να βασιστεί σε μονάδες αφαλάτωσης. Με αυτές όμως, μπορεί να γεμίζει τις πισίνες της αλλά δεν μπορεί να αναπληρώσει τα υδάτινα αποθέματα. Το οδυνηρό αποτέλεσμα της παραπάνω κατάστασης μπορεί να είναι η μετατροπή των τουριστικών προορισμών της Πάφου και άλλων περιοχών σε τσιμεντένιες οάσεις, μέσα σε αποξηραμένα και άνυδρα τοπία.
Η ειρωνεία είναι πως η Κύπρος αντιμετωπίζει επίσης τον κίνδυνο ξαφνικών πλημμύρων. Όλες οι κλιματικές προβολές δείχνουν πως ένας θερμότερος πλανήτης θα αυξήσει και τη πιθανότητα απότομων και μεγάλης έντασης βροχοκαταιγίδων. Τα τσιμεντένια αστικά τοπία και το αποξηραμένο έδαφος εμποδίζουν τη φυσική ροή του νερού, αναγκάζοντάς το να συσσωρεύεται, ενώ προσπαθεί να βρει διέξοδο προς τη θάλασσα.
Η Κύπρος έχει φτάσει στα όρια της. Βρίσκεται σε κατάσταση peak water. Αυτός είναι ο όρος που οι γεωγράφοι χρησιμοποιούν για να περιγράψουν το σημείο όπου η ζήτηση για νερό συναντά, και μετά ξεπερνά, τη προσφορά. Αυτό συμβαίνει λόγω της τεράστιας δίψας που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη ζωή. Πριν από τη βιομηχανική επανάσταση, η κατά κεφαλή κατανάλωση νερού στην Αγγλία παρέμενε η ίδια επί χιλιετίες. Η αστική όμως ζωή, και η εντατικοποίηση της γεωργίας απαιτούν πολύ νερό. Αυτό δεν αποτελεί πρόβλημα για την πάντα «μουσκεμένη» Αγγλία, όμως σημαίνει καταστροφή για τις άνυδρες χώρες όπως είναι η Κύπρος, οι δυτικές ΗΠΑ, η Ινδία και η νότια Αφρική. Για να ικανοποιηθεί η ζήτηση σε αυτές τις περιοχές, οι άνθρωποι αντλούν νερό από το υπέδαφος. Υπάρχουν όμως και όρια στους υδροφόρους ορίζοντες. Αυτοί της Κύπρου είναι πλέον τόσο στεγνοί, που το θαλασσινό νερό άρχισε να τους ποτίζει, εξαντλώντας το πόσιμο νερό.
Οι ποταμοί και οι λίμνες διαθέτουν αυτό που ειδικοί ονομάζουν «γαλάζιο νερό». Το πρόβλημα όμως εντοπίζεται στο «πράσινο νερό», αυτό που βρίσκεται υπογείως. Η σύγχρονη όμως γεωργία είναι σαν τρύπιο ποτήρι, ρουφώντας και τα τελευταία αποθέματα «πράσινου νερού». Αυτή η υπερκατανάλωση απειλεί την αγροτική επανάσταση, μέσω της οποίας οι σοδειές πολλών χωρών έχουν τετραπλασιαστεί από την δεκαετία του `60, και μέσω της οποίας μπορεί και τρέφεται ο ανεξέλεγκτα αυξανόμενος πληθυσμός του πλανήτη.
Όλα αυτά μας κάνουν να φοβόμαστε για μελλοντικούς «πολέμους ύδατος». Προς το παρόν, οι «πόλεμοι» αυτοί έχουν να κάνουν με τις διαφορές και τις διαφωνίες μεταξύ περιοχών για την εκμετάλλευση του όλο και πιο λιγοστού νερού. Οι περισσότεροι όμως από εμάς φοβόμαστε πως οι διαφορές αυτές μπορούν να οδηγήσουν και σε πραγματικές συγκρούσεις. Ένα παράδειγμα είναι αυτό που ισχύει μεταξύ του Ισραήλ και των αράβων γειτόνων του. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους το Ισραήλ κατέλαβε τα υψώματα του Γκολάν το 1967, καθώς και τη Γάζα, αλλά και τη Δυτική Όχθη. Ο παράγοντας όμως του νερού, συχνά ξεχνιέται. Από την ίδρυση του σιωνιστικού κράτους, υπήρχαν υποσχέσεις για τρεχούμενο νερό στις πόλεις του και καλλιέργειες εσπεριδοειδών στους κήπους του. Τα υπάρχοντα υδατικά αποθέματα του Ισραήλ ήταν ανέκαθεν ανεπαρκή. Οι υδροφόροι ορίζοντες της Δυτικής Όχθης, και τα νερά του Ιορδάνη ποταμού στα υψίπεδα του Γκολάν εξασφάλισαν τις απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής στην Ιερουσαλήμ και στο Τελ Αβίβ. Σήμερα, και όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση, καμιά ισραηλινή ηγεσία δεν θα παραχωρήσει τον έλεγχο και την εκμετάλλευση αυτών των υδάτινων πόρων σε κανέναν. Συνεπώς, δεν τίθεται και θέμα παραχώρησης εδαφών.
Η διαχείριση του ύδατος υπήρξε κεντρικός πυλώνας του ανθρώπινου πολιτισμού από τις απαρχές του πριν από 4.000 χρόνια. Η άρδευση μετέτρεψε τις καλλιέργειες σε ένα σίγουρο και ασφαλή τρόπο παραγωγής τροφίμων, που με τη σειρά της κατάφερε να θρέψει τον πληθυσμό και να συντελέσει στην ανάπτυξη των πόλεων. Οι πρώτοι νομικοί κώδικες βασίζονταν στην υποχρέωση των βασιλέων να παρέχουν νερό, με αντάλλαγμα την υπακοή των υπηκόων τους. Από τους Φαραώ έως τον Στάλιν, τα κράτη και οι ηγέτες τους είχαν μια ιδιαίτερη εμμονή με το νερό, το οποίο ανέκαθεν συμβόλιζε ένα είδος παράδεισου.
Ιστορικά, η σχέση ανθρώπου-νερού διερράγη μόνο όταν η οικονομική και πολιτική ισχύς πέρασε στα χέρια του υγρού Βορρά. Τον 18ο και 19ο αιώνα, η Βρετανία, η Γερμανία, η Ολλανδία και η Γαλλία είχαν μόνο ένα πρόβλημα σχετικά με το νερό. Διέθεταν υπερβολικά αποθέματα του. Οι πρώιμες φάσεις της βιομηχανικής και αγροτικής επανάστασης, εστίασαν κυρίως στην αποστράγγιση γης και στη βελτίωση των ροών των ποταμών. Οι οικονομίες των χωρών αυτών βασίστηκαν στο νερό, το οποίο και θεωρούσαν ως κάτι το δεδομένο.
Το νερό έχει από χρόνια κυριαρχήσει στη κουλτούρα αλλά και στην ανθρώπινη ιστορία. Το να υπάρχει άφθονο νερό, σημαίνει και σχέδια για το μέλλον. Σημαίνει ελευθερία. Μόνο οι περιοχές που το διαθέτουν μπορούν να σχεδιάζουν για το μέλλον τους και να βελτιώνουν τις συνθήκες τους. Η λειψυδρία, ή το μολυσμένο νερό, υποσκάπτουν την έννοια της ελευθερίας και μπορεί να οδηγήσουν μια χώρα ακόμη και σε πολιτική αστάθεια.
Η Υεμένη και το Πακιστάν είναι δυο χώρες που στη Δύση τις έχουμε συνδυάσει ως έδρες φονταμενταλιστών τρομοκρατών. Και οι δυο αυτές χώρες είναι πολιτικά και οικονομικά ασταθείς, κυρίως λόγω της έλλειψης υδάτινων πόρων. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, η Υεμένη θα είναι το πρώτο κράτος που θα στερέψει, πιθανώς έως το 2015. Το Πακιστάν που έχει απολαύσει κατά καιρούς σημαντική άνοδο σε πλούτο και πληθυσμό, τα έχει καταφέρει λόγω της συστηματικής άρδευσης του Ινδού ποταμού. Αυτή είναι που του επέτρεψε αυξημένες σοδειές ρυζιού και βάμβακος. Σήμερα όμως η κατάσταση έχει αλλάξει προς το χειρότερο, καθώς η ροή του εν λόγω ποταμού έχει μειωθεί κατά πολύ.
Στην Υεμένη και στο Πακιστάν υπάρχει μεγάλη ανεργία στο τομέα της γεωργίας, αύξηση των παραγκουπόλεων, και κοινωνική δυσαρέσκεια. Το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν αυτές οι χώρες έχει αποτελέσει αντικείμενο αρκετών διεθνών συνεδριάσεων. Όμως είναι φανερό το τι πρέπει να γίνει. Με πολύ λιγότερα χρήματα από αυτά που ξοδεύονται στο πόλεμο εναντίον της τρομοκρατίας, θα μπορούσε να ρυθμιστεί η διανομή νερού, να εκπαιδευτούν οι κάτοικοι, και να υπάρξει μια πιο ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων.
Αυτή είναι η τραγωδία που σχετίζεται με το παγκόσμιο πρόβλημα της λειψυδρίας. Είτε μιλάμε για την Κύπρο, την Παλαιστίνη ή το Πακιστάν, οι λύσεις υπάρχουν, όμως υπάρχει και μεγάλη αντίσταση. Κανένα κράτος δεν θα πρέπει να ξεμείνει από νερό, όμως η προσπάθεια σωστής διαχείρισής του θα πρέπει να γίνει πολύ προσεκτικά.
Ο καθηγητής Tony Allan, υπολογίζει πως υπάρχουν 17 εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν στη λεκάνη του Ιορδάνη, με υδάτινα αποθέματα που επαρκούν για μόλις 1 εκατομμύριο. Έχοντας αναρωτηθεί για το πώς δεν έχει επέλθει αναρχία στη περιοχή, παρατήρησε πως εισάγεται μεγάλη ποσότητα νερού που είναι ενσωματωμένο σε τρόφιμα και προϊόντα: «Εικονικό νερό».
Το νερό χρησιμοποιείται για τη παραγωγή ή κατασκευή σχεδόν των πάντων. Χρειάζονται περίπου 300 λίτρα για να παραχθεί ένα χάμπουργκερ, χιλιάδες για ένα κομπιούτερ. Οι αγρότες στα νοτιοδυτικά τμήματα των ΗΠΑ καλλιεργούν κίτρα, σταφύλια, σιτάρι, ενώ εκτρέφουν και γελάδια. Οι περιοχές αυτές είναι από τις κύριες εξαγωγείς τροφίμων. Οι πολιτείες Καλιφόρνια, Νέο Μεξικό και Τέξας θα πρέπει να συντηρούν με ευλάβεια τα υδάτινα αποθέματα αντί να πουλάνε νερό στην ανοιχτή αγορά. Όμως, μέσω των προγραμμάτων άρδευσης που επιδοτούν το νερό σε προστατευόμενες αγροτικές παραγωγές, η φύση μάλλον θα αποξηρανθεί πολύ πριν προχωρήσει οποιαδήποτε αλλαγή.
Το ζήτημα που προκύπτει σήμερα, αφορά στο πως θα δοθεί οικονομική αξία στο εικονικό νερό, του οποίου η τιμή όπως και αυτή του πετρελαίου θα πρέπει να αρχίσει να επηρεάζει και το πώς χρησιμοποιείται. Όμως υπάρχει μεγάλη αντίσταση για κάτι τέτοιο εκ μέρους των παραγωγών αλλά και των εμπόρων τροφίμων. Αν δεν κάνουμε κάτι, η παγκόσμια παραγωγή τροφίμων θα μειωθεί μέσα στις επόμενες δεκαετίες, ανεβάζοντας τις τιμές και ωθώντας τους ανθρώπους να καταφύγουν στις πόλεις. Η πολιτική αστάθεια που επικρατεί σε μέρη όπως η Υεμένη, θα μπορούσε κάλλιστα να επεκταθεί και στο Τέξας. Η εποχή του άφθονου νερού έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Για την Κύπρο αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να διατεθούν περισσότερα κονδύλια για την αφαλάτωση, και να μαραζώσει η παραγωγή εσπεριδοειδών. Για τις ΗΠΑ σημαίνει την ανάγκη μιας επαναθεώρησης της οικονομικής χρήσης τεράστιων εκτάσεων. Για τη παγκόσμια ειρήνη, σημαίνει την ανάγκη εξεύρεσης μιας δίκαιης λύσης στο πρόβλημα της αδικίας που υφίστανται περιοχές και πληθυσμοί, που στερούνται υδάτινων πόρων.
Αν δεν καταφέρουμε να λύσουμε τα προβλήματα που συνδέονται με το νερό, θα έχουμε μεγάλες μετακινήσεις ανθρώπων από μια περιοχή σε άλλη, μετακινήσεις που θα οφείλονται στην απεγνωσμένη αναζήτηση του μοναδικού στοιχείου που είναι απαραίτητο για την ύπαρξη της ζωής στο πλανήτη.
http://www.antinews.gr/?p=41762
